Πώς κλίνεται ο συντηρητισμός; (για την κατάργηση των αρχαίων στο γυμνάσιο)

Τα πράγματα έχουν ως εξής: πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε η αυτονόητη και λογικότατη πρόταση 56 πανεπιστημιακών να καταργηθεί στο γυμνάσιο η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών από το πρωτότυπο και ταυτόχρονα να αυξηθούν στην ίδια βαθμίδα οι ώρες διδασκαλίας της νέας ελληνικής, καθώς και της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από μετάφραση. Ουσιαστικά ζητούν επαναφορά στην κατάσταση που είχε διαμορφωθεί με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976 και ίσχυε ως το 1992. Η πρόταση υποστηρίζεται με μια σειρά από στέρεα επιχειρήματα που βασίζονται τόσο στην επιστήμη της γλωσσολογίας, όσο και σε ερευνητικά και εμπειρικά δεδομένα που προέρχονται από την εκπαιδευτική πρακτική τόσων χρόνων διδασκαλίας των αρχαίων στο γυμνάσιο (και τα οποία επιβεβαιώνονται και από τη δική μου διδακτική εμπειρία).

Το ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων (ΠΕΦ) όμως έχει διαφορετική γνώμη επί του θέματος· σε ανακοίνωσή του -που σημειωτέον έχει ημερομηνία πρότερη της δημοσιοποιημένης πρότασης των πανεπιστημιακών- δηλώνει την πλήρη αντίθεσή του στην πρόταση, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα το ένα πιο αστείο από το άλλο, και καλεί εμάς τους φιλολόγους να αγνοήσουμε -επιδεικτικά μάλιστα!- τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία.

Ας κάνουμε λοιπόν το χατίρι των συναδέλφων και, αντί να ασχοληθούμε με την πρόταση των πανεπιστημιακών, ας καταπιαστούμε με αυτό το μνημείο ρητορικής που έγραψαν οι ίδιοι. Και μια και είμαι φιλόλογος κι εγώ, θα κάνω και λίγη φιλολογική κριτική μεταξύ άλλων.

Ας πάρουμε την ανακοίνωση παράγραφο-παράγραφο:

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων δηλώνει την πλήρη αντίθεσή του στην πρωτοβουλία πανεπιστημιακών κύκλων για συγκέντρωση υπογραφών υπέρ της αύξησης των ωρών διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Γυμνάσιο, με παράλληλη μείωση των ωρών διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας.

Συνάδελφοι, είστε σε πλήρη αντίθεση ΚΑΙ με την προτεινόμενη αύξηση των ωρών διδασκαλίας της νέας ελληνικής; Θεωρείτε δηλαδή ότι διδάσκεται επαρκείς ώρες η ομιλουμένη στο γυμνάσιο; Μιλάτε για «πρωτοφανή πρωτοβουλία» στην επόμενη παράγραφο, αλλά εδώ βλέπουμε κάτι άλλο πρωτοφανές: μια ένωση διδασκόντων της επίσημης γλώσσας της χώρας να αντιτίθεται στην αύξηση των ωρών διδασκαλίας αυτής της γλώσσας. Και μη μας πείτε ότι αυτό που θέλετε να πείτε γίνεται ξεκάθαρο στη συνέχεια, γιατί αν το έγραφε έτσι ένας μαθητής σας θα μιλάγατε για «εκφραστικό λάθος». Α, γράφετε και ένα ψεματάκι εδώ: η πρόταση δεν μιλά για «μείωση των ωρών διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας», αλλά για «κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών από το πρωτότυπο στο Γυμνάσιο και την αντικατάσταση των ωρών αυτών από διδασκαλία των νέων ελληνικών, καθώς και αρχαίων ελληνικών κειμένων από μετάφραση [Αρχαία Ελληνική Γραμματεία]».

Πρόκειται για μια πρωτοφανή εξωθεσμική πρωτοβουλία, η οποία παρακάμπτει τα εκλεγμένα επιστημονικά όργανα των φιλολόγων και θέτει ένα σοβαρό εκπαιδευτικό ζήτημα στην πρόχειρη κρίση μιας συχνά τυχαίας υπογραφής .

Φυσικά, οι παρεμβάσεις (δημόσιες και μη) για την επαναφορά των αρχαίων από το 1976 ως το 1992 (στις οποίες πρωταγωνιστούσε η ΠΕΦ) ήταν πάντα θεσμικές και συνήθεις. Να θυμίσουμε βέβαια πως η ΠΕΦ δεν είναι επιστημονικό όργανο κανενός, αλλά απλώς ένωση επιστημόνων· καταλαβαίνετε τη διαφορά φαντάζομαι. Το «σοβαρό εκπαιδευτικό ζήτημα» πάντως είχε κριθεί πολύ πιο εμπεριστατωμένα το 1976, αλλά αυτό εσάς δεν σας πτόησε ποτέ -πού να σας πτοήσει τώρα η υπογραφή κάποιων πανεπιστημιακών σε ένα δημόσιο κείμενο, για την οποία μάλιστα εκφέρετε την καθόλου πρόχειρη κρίση ότι είναι συχνά τυχαία.

Λυπούμαστε διπλά που η κίνηση αυτή γίνεται σε εποχή κατά την οποία τα ανθρωπιστικά μαθήματα δέχονται ολόπλευρη επίθεση από το Υπουργείο Παιδείας (κατάργηση της διδασκαλίας του Επιταφίου στο Λύκειο, μείωση των ωρών διδασκαλίας της Λογοτεχνίας, αφαίρεση της διδασκαλίας της Τοπικής Ιστορίας από τους καθ’ ύλην αρμόδιους φιλολόγους).

Εδώ βλέπουμε μεταξύ άλλων ότι  το αίτημα για κατάργηση των αρχαίων από το γυμνάσιο και αύξηση των νέων ελληνικών συσχετίζεται με την επίθεση στα ανθρωπιστικά μαθήματα, ότι η κατάργηση της ώρας του παιδιού που λεγόταν «Επιτάφιος Γ΄ Λυκείου» συνιστά επίσης επίθεση σε αυτά, και ότι αφαιρέθηκε η διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας από τους φιλολόγους (το πόσο καθ’ ύλην αρμόδιοι είναι άνθρωποι που δεν έχουν επιμορφωθεί ποτέ σε ένα αντικείμενο είναι μια άλλη ιστορία). Για την (τοπική) ιστορία πάντως, φέτος δίδαξα κανονικότατα το συγκεκριμένο μάθημα.

Οι συντάκτες του κειμένου, που αιτούνται μάλιστα τις υπογραφές των φιλολόγων, αντί να εργασθούν υπέρ της αναγκαίας αύξησης της διδασκαλίας της νέας ελληνικής γλώσσας, στην πραγματικότητα συναινούν στην υποβάθμιση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών, καθώς μάλιστα επιχειρούν να στηρίξουν την πρότασή τους με αντιεπιστημονικά επιχειρήματα τα οποία αρνούνται τη σημασία της ανάδειξης, κατά τη διδασκαλία, της διαχρονικής συνέχειας της ελληνικής γλώσσας ανά τους αιώνες.

Όχι, πείτε μου ειλικρινά, αν έγραφε μαθητής αυτή την παράγραφο πώς θα την χαρακτηρίζατε από πλευράς σύνταξης και επιλογής των κατάλληλων λέξεων; Τη διαβάζω τόση ώρα προσπαθώντας να βγάλω νόημα: «αντί να εργασθούν, […] στην πραγματικότητα συναινούν» (το «εργασθούν» από μόνο του φανερώνει πολλά για το ποια γλωσσική μορφή αγαπάτε πιο πολύ)· τι θέλει να πει το ερίτιμο ΔΣ; Αμ εκείνη η πρόταση που αρχίζει με το «καθώς»; Το καλύτερο όμως είναι  ο χαρακτηρισμός «αντιεπιστημονικά» για τα επιχειρήματα των πανεπιστημιακών (για τον Saussure λέει), τα οποία οι επιστήμονες που συνέταξαν την ανακοίνωση δεν κάνουν ουδεμία προσπάθεια να τα ανασκευάσουν. Εδώ μιλάμε για τη σημασία της ανάδειξης της διαχρονικής συνέχειας της ελληνικής γλώσσας ανά τους αιώνες, αντεπιχειρήματα θα γράφουμε τώρα;

Και το αριστούργημα κλείνει με την προτροπή στους φιλολόγους που αναφέραμε στην αρχή, χαρακτηρίζοντας την πρωτοβουλία «απαράδεκτη».

Συμφωνούμε απόλυτα για τον χαρακτηρισμό, μόνο που εγώ ως φιλόλογος τον επιφυλάσσω μόνο για την ανακοίνωση της ΠΕΦ, τόσο ως προς το περιεχόμενο, όσο και ως προς την έκφραση. Λέτε τελικά οι συντάκτες της να μη διδάχτηκαν αρχαία στο γυμνάσιο;

ΥΓ. Ανάλογη, και πολύ χειρότερη από πλευράς επιχειρημάτων, ανακοίνωση έβγαλε και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Αναπληρωτών Φιλολόγων, αλλά δεν θα μπω στον πειρασμό να ασχοληθώ με τις ανοησίες που γράφει ένα κείμενο το οποίο περιέχει, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Σήμερα, στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας επιχειρείται αφελληνισμός γλωσσικός και δη σ’ ένα έθνος γλωσσικά ανάδελφο.»

Πέστα Δάσκαλε!

Παρατηρώ ότι πρέπει να καταρτίσομε εκ νέου το σχολικό πρόγραμμα του δημοτικού σχολείου και του Γυμνασίου. Χρειάζεται να περιοριστεί ο αριθμός των μαθημάτων, αλλά και η ύλη του κάθε μαθήματος στα βασικά και απαραίτητα. Ιεράρχηση επίσης των μαθημάτων είναι απαραίτητη. Ειδικότερα υποστηρίζω -και δεν το λέω μόνος εγώ- ότι με τη σημερινή διδασκαλία στο γυμνάσιο δημοτικής και καθαρεύουσας οδηγείται ο μαθητής σε πλήρη σύγχυση, καθώς έρχεται από το δημοτικό γλωσσικά ακατάρτιστος στη σημερινή του γλώσσα. Ξέρομε ότι η μεταρρύθμιση του 1976 απομάκρυνε την αρχαία γλώσσα από το γυμνάσιο και τη μετέθεσε στο λύκειο. Μεταγενέστερες προτάσεις οδήγησαν με τον καιρό στο εσφαλμένο μέτρο της επαναφοράς της καθαρεύουσας στο γυμνάσιο. Χρειάζεται άμεση αποκατάσταση των πραγμάτων. Είναι ανάγκη ο μαθητής να κατακτήσει όσο γίνεται καλύτερα τη σύγχρονη γλώσσα του για να μπορέσει αργότερα στο λύκειο, βασιζόμενος στη γλώσσα τη σύγχρονη, να επεκτείνει τις γνώσεις του και στην αρχαία γλώσσα. Στο γυμνάσιο ο μαθητής πρέπει απλώς να προϊδεαστεί ως προς την αρχαία γλώσσα, ενώ σήμερα φιλοδοξούμε να επιτύχομε το ακατόρθωτο: παράλληλη προσπέλαση δύο γλωσσικών μορφών από μαθητές όχι ανάλογα παρασκευασμένους.

Εμμανουήλ Κριαράς στην εφημερίδα «Πατρίς» της Κρήτης

Η Αλλαγή των Σχολικών Βιβλίων μας Μάρανε

Είσαι φιλόλογος. Παίρνεις τον Ιούνιο μετάθεση σε περιοχή όπου δεν υπάρχουν κενές οργανικές (δηλαδή «μόνιμες») θέσεις. Σε στέλνουν προσωρινά σε ένα γυμνάσιο όπου διδάσκουν και άλλοι τρεις φιλόλογοι. Με βάση το υποχρεωτικό ωράριο του καθενός και τον συνολικό αριθμό ωρών όλων των φιλολογικών μαθημάτων στο σχολείο μπορούν να καλυφθούν όλες οι ώρες από τους υπάρχοντες φιλολόγους και δύο από αυτούς θα διδάσκουν μια ώρα λιγότερη από το υποχρεωτικό ή ένας δύο ώρες λιγότερες. Στην κατανομή των μαθημάτων όμως οι δύο παλιότερες φιλόλογοι επιμένουν να διδάσκουν από δύο ώρες λιγότερες η καθεμιά και οι δύο νεότεροι από τρεις. Σύνολο δέκα ώρες λιγότερες (αντί για δύο). Ο λόγος; Το μάθημα Ιστορίας στην Α΄τάξη (4 ώρες συνολικά) ανατέθηκε στην καθηγήτρια των γαλλικών και το μάθημα της Ιστορίας στη Β΄(άλλες 4 ώρες) στον θεολόγο (τακτική που δυστυχώς εξακολουθεί να εφαρμόζεται κατά κόρον). Δικαιολογίες; Να μην μετακινηθούν και σε άλλο σχολείο αυτοί οι συνάδελφοι και να μην έχουν πλήρες ωράριο οι φιλόλογοι τη στιγμή που όλοι οι άλλοι δεν έχουν.

Τρεις βδομάδες μετά την έναρξη των μαθημάτων έρχεται στο σχολείο σου έγγραφο με χρονολογία τριών βδομάδων πριν που σε στέλνει και σε δεύτερο σχολείο για 8 ώρες μειώνοντας ταυτόχρονα τις ώρες σου στο σχολείο που ήδη διδάσκεις…Το καλύτερο; Στο καινούριο σχολείο έχουν ανάγκη για 4 φιλολόγους και αναρωτιούνται γιατί έστειλαν μόνο μισό.

Αποτέλεσμα; Ένας καθηγητής μοιράζεται άσκοπα σε δύο σχολεία τη στιγμή που θα μπορούσε να βρίσκεται μόνο στο ένα (και, ως γνωστόν, όταν εργάζεσαι σε δύο ή παραπάνω σχολεία είναι σαν να μην είσαι σε κανένα), δύο καθηγητές διδάσκουν ένα αντικείμενο που δεν είναι της ειδικότητας τους, ενώ αυτοί που την πληρώνουν περισσότερο είναι οι μαθητές που θα διδαχτούν Ιστορία από δύο συναδέλφους τυπικά λιγότερο «ειδικούς» παρά το γεγονός ότι δεν ήταν απαραίτητο.

Μήπως γι’ αυτό θεωρούν κάποιοι το επίπεδο των σχολικών εγχειριδιών της Ιστορίας ως το πιο κεφαλαιώδες ζήτημα στη διδασκαλία της; Να είναι όσο το δυνατόν καλύτερο δηλαδή το βιβλίο ώστε να ισοσκελίζεται η παρωδία που περίγραψα;

Πέρασα ή με Κόψατε;

Το πρωί πήρα το βάπτισμα του πυρός σε μια από τις πιο άχαρες και υποκριτικές διαδικασίες στην εκπαίδευση, στις επαναληπτικές εξετάσεις όσων μαθητών παραπέμφθηκαν σε αυτές λόγω βαθμολογίας ή ελλιπούς φοίτησης. Το μάθημα ήταν η Ιστορία της Β’ Γυμνασίου που καλύπτει το Μεσαίωνα και την Αναγέννηση περίπου. Βέβαια, ο συνάδελφος που το δίδαξε πέρσι, ένας αρκετά διαβασμένος θεολόγος, έκανε μια εγχείριση στο πόδι του που τον κράτησε πολλές βδομάδες εκτός, πράγμα που είχε ως συνέπεια η διδαχθείσα ύλη να εκτείνεται μέχρι και λίγο μετά την Άλωση και να περιορίζεται μόνο στην ιστορία του Βυζαντίου.

Τρία συμπαθητικά αγοράκια ήταν οι εξεταζόμενοι, ένας εκ των οποίων χρειάστηκε να ειδοποιηθεί τηλεφωνικά για να έρθει στο σχολείο. Και φυσικά δεν είχαν ανοίξει βιβλίο, και φυσικά δεν ήξεραν ούτε βασικές έννοιες, όπως τη λέξη «ιδρύω», ούτε πότε έγινε η Άλωση ούτε τι θρησκεία έχουν οι Άραβες, και φυσικά κανείς, ούτε η Πολιτεία ούτε οι γονείς τους ενδιαφέρθηκαν όλο το καλοκαίρι μπας και διαβάσουν τίποτα, και φυσικά ο συνάδελφος κι εγώ προσπαθούσαμε στην προφορική εξέταση είτε να τους βγάλουμε με το τσιγκέλι κάποιες απαντήσεις τσάτρα-πάτρα είτε να τους υποβάλλουμε τις σωστές απαντήσεις, και φυσικά τους αφήσαμε τα βιβλία να τα διαβάσουν για μισή περίπου ώρα πριν τους εξετάσουμε και γραπτά, και φυσικά κάτι έγραψαν (μη φανταστείτε τίποτα το εντυπωσιακό), και φυσικά τους βαθμολογήσαμε έτσι ώστε ίσα-ίσα να περάσουν το μάθημα. Και φυσικά του χρόνου τέτοιο καιρό ή τον μεθεπόμενο Φεβρουάριο θα πάρουν και το απολυτήριο του Γυμνασίου με παρόμοιο τρόπο.

Παρωδία, ναι. Ντροπή, σίγουρα. Αλλά, τι άλλο θα μπορούσαμε να κάνουμε (κι εννοώ σήμερα, με όλα τα δεδομένα που έδωσα και όχι τι θα μπορούσε να έχει γίνει μέχρι να φτάσουν τα παιδιά αυτά εδώ); Η ερώτηση δεν είναι ρητορική και θα ήθελα πραγματικά να ακούσω προτάσεις.

ΥΓ. Ο τίτλος αναφέρεται στην ερώτηση που διατυπώνουν όλοι οι μετεξεταστέοι μέχρι να βγουν τα αποτελέσματα -την αφήνω ασχολίαστη…

—————-
Now playing: ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΜΑΝΟΣ – Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ΠΕΘΑΝΕ
via FoxyTunes

Θα σας Επιμορφώσω!

Σήμερα παρουσιάστηκα στο Γυμνάσιο όπου θα εργαστώ (κατά πάσα πιθανότητα) φέτος. Στη συνεδρίαση του συλλόγου των καθηγητών ο διευθυντής μας ενημέρωσε ότι την Τετάρτη οι φιλόλογοι θα πρέπει να μεταβούμε στην Έδεσσα για να επιμορφωθούμε μια ολόκληρη ημέρα (6 διδακτικές ώρες) για τα νέα βιβλία που εισάγονται από φέτος στο Γυμνάσιο. Στο σχετικό έγγραφο που μας διένειμε ο τίτλος ήδη από την πρώτη λέξη βγάζει μάτια: «ΤΑΧΥΡΥΘΜΑ» (πείτε με σχολαστικό, αλλά και μόνο τον ορθογραφικό έλεγχο του Word να είχε ενεργοποιήσει ο συντάκτης του κειμένου, θα είχε αποφύγει τέτοια λάθη σε επίσημο δημόσιο έγγραφο που αναφέρεται στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών). Πέρα όμως από την ανορθογραφία, αυτό που βγάζει μάτια είναι ότι το επίθετο είναι απόλυτα κυριολεκτικό… Κάτω από τον τίτλο αναφέρεται με κεφαλαία και το γεγονός ότι το πρόγραμμα διεξάγεται με συγχρηματοδότηση Ελληνικού Κράτους-Ευρωπαϊκής Ένωσης (25-75). Φυσικά, η Υπουργός μας ακόμα δεν έχει εξηγήσει πως αξιοποιήθηκαν τα 170 εκατομμύρια Ευρώ που προορίζονταν για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πάνω στα νέα βιβλία πέρσι και φέτος.

Η μεγάλη πλάκα όμως ήταν όταν ο διευθυντής μας διάβασε μια οδηγία του ΥΠΕΠΘ που ζητούσε να χορηγηθούν στους επιμορφούμενους εκπαιδευτικούς τα νέα βιβλία με το αυτονόητο σκεπτικό ότι θα έπρεπε να τα έχουμε στα χέρια μας κατά την επιμόρφωση. Πού είναι το πρόβλημα, θα μου πείτε. Προσέξτε: στο σχολείο δεν έχει σταλεί ούτε ένα νέο βιβλίο και όταν ο διευθυντής πήρε τηλέφωνο στην αποθήκη που διανέμει τα βιβλία στα σχολεία του απάντησαν ότι δεν έχουν έρθει ακόμα νέα βιβλία! Δηλαδή, θα κληθούμε να διδάξουμε τα νέα βιβλία, που υποτίθεται ότι διαπνέονται και από ένα νέο πνεύμα, με μια 6ωρη συνολικά επιμόρφωση από συναδέλφους μας που έχουν επιμορφωθεί κι αυτοί σε ελάχιστο χρόνο χωρίς καν να έχουμε μπροστά μας τα αντικείμενα της επιμόρφωσής μας.

Κάτι μου λέει ότι την Τετάρτη θα έχω κι άλλα φαιδρά να διηγηθώ… Όπως βλέπετε δεν είναι μόνο τα δάση καμένα…

—————-
Now playing: Απόστολος Νικολαϊδης – Οι Παπατζήδες
via FoxyTunes

Εκπαιδευτική Ανεπάρκεια (Μέρος ΙΙ)

Είχαμε μείνει στη στιγμή που ανέλαβα τα καθήκοντά μου ως εκπαιδευτικός στη Δράμα το Σεπτέμβριο του 2004. Ήμουν από τους τυχερούς νεοδιόριστους, γιατί, σε αντίθεση με τους περισσότερους, τοποθετήθηκα αμέσως με πλήρες ωράριο στο Γυμνάσιο ενός μικρού χωριού λίγο έξω από τη Δράμα και πήγα στο σχολείο μου πριν ξεκινήσουν τα μαθήματα.

Εκεί μερικές μέρες πριν τον αγιασμό έγινε ανάμεσα στους φιλολόγους η διανομή των μαθημάτων. Όπως έχει επικρατήσει σε κάθε σχεδόν χώρο εργασίας ή σε κάθε οργανισμό (πχ. στρατός) στην Ελλάδα, ο «νέος» διαλέγει τελευταίος και μόνο συμπτωματικά μπορεί να είναι τυχερός και να του ανατεθούν τα γνωστικά αντικείμενα που γνωρίζει σχετικά καλύτερα. Σε σχολεία με πολλά τμήματα μάλιστα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο «νέος» να φορτωθεί και τα πιο «προβληματικά» από αυτά με βάση τη συμπεριφορά ή την επίδοση των μαθητών τους. Στη δική μου περίπτωση το δεύτερο δεν ίσχυσε καθώς όλα τα τμήματα του σχολείου ήταν μόνο τέσσερα, ενώ τα γνωστικά αντικείμενα που πήρα ήταν Αρχαία, Νεοελληνική Γλώσσα, Λογοτεχνία, Αρχαία και Νεότερη Ιστορία και Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή.

Όταν -νομίζω εύλογα- ζήτησα τα αντίστοιχα βιβλία καθηγητή για το κάθε μάθημα, οι παλιότεροι συνάδελφοι μου είπαν ότι για τα περισσότερα από αυτά δεν υπάρχουν στο σχολείο και όταν ζητήσαμε από τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΔΔΕ) μας είπαν ότι δεν θα μας στείλουν γιατί στέλνουν κάθε χρόνο και χάνονται(!). Τελικά έστειλαν για κάποια μετά από βδομάδες, ενώ σε κάποια άλλα μαθήματα υποχρεώθηκα να ακολουθήσω τις γενικές οδηγίες για τη διδασκαλία όλων των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο και να προσπαθήσω να καταλάβω τι πρέπει να κάνω στο καθένα διαβάζοντας το βιβλίο του μαθητή. Κατά τα άλλα αυτοσχεδίασα όλο το χρόνο αγοράζοντας κιόλας λόγω του άγχους μου αρκετά βοηθήματα του εμπορίου για να έχω έναν «οδηγό».

Πλησίαζε λοιπόν η ώρα να μπω για πρώτη φορά σε σχολική αίθουσα. Υπενθυμίζω ότι δεν είχα καμία προηγούμενη εμπειρία από «κανονική» τάξη, παρά μόνο από φροντιστηριακά τμήματα, ιδιαίτερα μαθήματα και τμήματα ενισχυτικής διδασκαλίας σε ένα γυμνάσιο, και φυσικά όλα αυτά δεν έχουν παρά ελάχιστη σχέση με αυτό που επρόκειτο να κάνω. Ουσιαστικά, έτσι όπως το αντιλαμβανόμουν και ο ίδιος, αλλά και όπως μου τα έλεγαν οι παλιότεροι συνάδελφοι, θα ήταν μια διαδικασία «πέσε και κολύμπα», κάτι παρόμοιο με αυτό που είχε πει κάποτε ο Καραμανλής (ο θείος) για την πορεία της Ελλάδας στην Ευρώπη. Όπερ και εγένετο! Έγινε ο αγιασμός, άρχισα να μπαίνω στα τμήματα που μου είχαν ανατεθεί, να γνωρίζω σιγά-σιγά τα παιδιά και να περνάω και στη διδακτέα ύλη, πειραματιζόμενος άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη επιτυχία πάντα στου κασίδη το κεφάλι…

Τι είπατε; «Επιμόρφωση»; Α, ναι… Γύρω στο Νοέμβριο, δύο μήνες μετά το βάπτισμα του πυρός, όταν είχαμε ως νεοδιόριστοι μπει μέχρι το λαιμό στις σημειώσεις, στις ασκήσεις, στις διορθώσεις των διαγωνισμάτων του τριμήνου, το ΠΕΚ (Περιφερειακό Επιμορφωτικό Κέντρο) Καβάλας μας κάλεσε να παρακολουθήσουμε την πρώτη φάση της Επιμόρφωσής μας -στη Δράμα ευτυχώς. Το πρωί στο σχολείο, το απόγευμα 4 ώρες παρακολούθηση διαλέξεων που ο Θεός να τις κάνει επιμορφωτικές. Πώς μας επιμόρφωσαν εκεί; Καταπληκτικά! Μας έκαναν μάθημα (όπως ακριβώς το γράφω) ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης (Πώς να Συμπεριφέρεστε για να μη μας Βγει Κακό Όνομα), ο Προϊστάμενος της Τεχνικής Εκπαίδευσης (ένας γραφικός τύπος με τσιγκελωτό μουστάκι που μας μιλούσε -αν και μηχανικός- για τον [πλαστό] όρκο του Μ. Αλεξάνδρου, την υπεροχή της ελληνικής γλώσσας και φυλής, και για τη σκεπτομορφή, λιακοπούλειας γενικά παιδείας), ο Προϊστάμενος Φυσικής Αγωγής για κάτι νομικά του κλάδου, και διάφοροι σχολικοί σύμβουλοι, αλλά και καθηγητές με αρκετά χρόνια υπηρεσίας που μας έδιναν είτε άχρηστες πληροφορίες είτε απίστευτα αντικρουόμενες οδηγίες και συμβουλές. Σε αυτή την πρώτη φάση της επιμόρφωσής μας, δεν ήμασταν χωρισμένοι κατά ειδικότητα αλλά αλφαβητικά, πράγμα που σήμαινε ότι το ακροατήριο κάθε τμήματος ήταν ιδιαίτερα ανομοιογενές και δεν μπορούσε να γίνει συζήτηση σε βάθος στις περισσότερες περιπτώσεις. Αποτίμηση της πρώτης φάσης; Έγινε για να λέει το Υπουργείο ότι μας επιμορφώνει.

Η δεύτερη φάση, που διεξήχθη μετά από δύο-τρεις μήνες, ήταν πιο εξειδικευμένη. Μας χώρισαν κατά ειδικότητα -σχεδόν- (μαζί με εμάς ήταν για παράδειγμα και οι θεολόγοι)* και στο ένα της κομμάτι οι επιμορφωτές μας μας έδειξαν τρόπους και μεθόδους διδασκαλίας των γνωστικών μας αντικειμένων (λέμε τώρα: κάποιοι μας έκαναν απίστευτα βαρετές προσομοιώσεις του μαθήματός τους με εμάς ως μαθητές, ενώ ένας βρήκε την ευκαιρία να μετατρέψει τη δική του διάλεξη σε παρουσίαση ενός βιβλίου του), ενώ στο δεύτερο κομμάτι παρακολουθήσαμε «υποδειγματικές» διδασκαλίες σε πραγματικές τάξεις με πραγματικούς μαθητές και έμπειρους συναδέλφους και με εμάς ως θεατές στο πίσω μέρος της αίθουσας. Αποτίμηση της δεύτερης φάσης; Σίγουρα πιο χρήσιμη από την πρώτη, αλλά και πάλι πρόχειρα οργανωμένη, σύντομη και κατόπιν εορτής.

Αυτή ήταν η επιμόρφωσή μου ως νεοδιόριστος καθηγητής. Ούτε παιδαγωγικές αρχές ούτε στοιχεία παιδοψυχολογίας (εκτός από μια διαφωτιστικότατη συζήτηση που είχαμε στην πρώτη φάση με τον ψυχολόγο του τοπικού ΚΔΑΥ) ούτε εμβάθυνση στους τρόπους και τις μεθόδους διδασκαλίας ούτε συζήτηση πάνω στα ίδια τα βιβλία. Απογοήτευση…

Η χρονιά εκείνη τελείωσε τσάτρα-πάτρα, με λάθη, παραλείψεις, εμπνεύσεις τις στιγμής, αυτοσχεδιασμούς και ένα διαρκές άγχος για το αν κάνω ό,τι πρέπει και όπως πρέπει. Το τέλος της με βρίσκει να τοποθετούμαι (30 Ιουνίου) σε ένα άλλο χωριό της Δράμας, σε Ενιαίο (τότε, τώρα Γενικό) Λύκειο. Και πάλι η -πραγματική- διανομή των μαθημάτων θα γινόταν το Σεπτέμβριο, αφού υπήρχαν κάποιες εκκρεμότητες με το προσωπικό, πράγμα που σήμαινε ότι, παρότι θα εργαζόμουν για πρώτη φορά σε Λύκειο, που σε γνωστικό επίπεδο και λόγω των Πανελληνίων εξετάσεων θεωρείται πιο απαιτητικό από πλευράς προετοιμασίας και μελέτης, δεν θα μπορούσα και πάλι να προετοιμάσω και να σχεδιάσω διδακτικά την επόμενη σχολική χρονιά.

Όταν ξεκίνησε η νέα χρονιά και έγινε η διανομή των μαθημάτων αντιμετώπισα και πάλι το πρόβλημα με τη σπανιότητα των βιβλίων του καθηγητή, που νομίζεις ότι είναι τίποτα παράνομα έντυπα που διακινούνται σε ελάχιστες ποσότητες με κάθε μυστικότητα. Να ‘ναι καλά το διαδίκτυο και ορισμένοι εξυπηρετικοί συνάδελφοι γιατί αλλιώς πάλι στα τυφλά θα βάδιζα. Άντε πάλι νέα αντικείμενα, πάλι συγκέντρωση υλικού, πάλι τα ίδια άγχη.

Η χρονιά πήγαινε καλά. Δίδασκα -ικανοποιητικά τολμώ να πω- αντικείμενα που τα κατείχα και μου άρεσαν, με τους μαθητές και τους συναδέλφους είχα αναπτύξει μια πολύ καλή σχέση, αλλά η άδεια για (πραγματικά) επαπειλούμενη εγκυμοσύνη που πήρε μετά τα Χριστούγεννα μια φιλόλογος του σχολείου έφερε τα πάνω κάτω. Η ΔΔΕ καθυστέρησε χαρακτηριστικά να στείλει αντικαταστάτη παρότι η συναδέλφισσα δίδασκε μάθημα θεωρητικής κατεύθυνσης (αρχαία) και ο κίνδυνος να μη διδαχθεί όλη η διδακτέα ύλη ήταν ορατός. Όταν τελικά τοποθέτησαν μια φιλόλογο στη θέση της, προέκυψε νέο πρόβλημα: η ίδια δήλωνε -ίσως και με το δίκιο της- ότι δεν θα μπορούσε με τίποτα να αναλάβει τα αρχαία της κατεύθυνσης διότι είχε τελειώσει ΦΠΨ και δεν είχε διδάξει ποτέ αρχαία στα άνω των δέκα περίπου έτη υπηρεσίας της , αφού εργαζόταν κυρίως σε ΤΕΕ.

Ο κλήρος λοιπόν έπεσε στο γενναίο (άλλοι μπορεί να το έλεγαν αλλιώς) και αναγκάστηκα να μελετήσω εντατικά τις επόμενες μέρες τα αρχαία της θεωρητικής κατεύθυνσης (Πλάτωνα και Αριστοτέλη από πρωτότυπο) στο μέσο της χρονιάς με το χρόνο να πιέζει όλο και πιο πολύ. Βρέθηκα λοιπόν στην πρώτη μου χρονιά σε Λύκειο να διδάσκω τα δύο από τα τέσσερα μαθήματα της θεωρητικής κατεύθυνσης (ήδη από την αρχή της χρονιάς δίδασκα Λογοτεχνία κατεύθυνσης), χωρίς, το επαναλαμβάνω με τον κίνδυνο να γίνω κουραστικός, καμία ουσιαστική βοήθεια και επιμόρφωση εκ μέρους των προϊσταμένων και του Υπουργείου. Και δεν τα γράφω όλα αυτά για να μεμψιμοιρήσω: δεν δούλευα και σε κανένα ανθρακωρυχείο. Προσπαθώ απλά να φωτίσω και λιγότερο φανερούς λόγους της ανεπάρκειας των εκπαιδευτικών.

Φέτος, μετά από τρία χρόνια στη Δράμα και δύο στο Λύκειο, ζήτησα και πήρα μετάθεση στα Γιαννιτσά. Ο τραγέλαφος όμως συνεχίζεται. Παρότι μετατέθηκα στην περιοχή αυτή, δεν υπάρχει οργανικό κενό σε κανένα σχολείο της ούτε για μένα ούτε για άλλους οκτώ φιλολόγους, ενώ θα πρέπει να περιμένω το Σεπτέμβριο για να δω αν υπάρχει κάποιο λειτουργικό κενό ώστε να τοποθετηθώ έστω και για ένα χρόνο σε κάποιο σχολείο, που φυσικά δεν έχω ιδέα αν θα είναι Γυμνάσιο, Γενικό ή Επαγγελματικό Λύκειο. Για άλλη μια χρονιά λοιπόν δεν μπορώ να κάνω κανέναν προγραμματισμό και καμία προετοιμασία από πριν, ενώ υπάρχει μεγάλη περίπτωση φέτος να τοποθετηθώ σε κάποιο σχολείο αρκετές μέρες ή εβδομάδες μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς, και κατά συνέπεια θα πάρω ό,τι τάξη, τμήμα ή αντικείμενο θα έχει περισσέψει, ξεκινώντας και με προίκα αρκετές χαμένες διδακτικές ώρες.

Θα μου πείτε ότι δεν απέφυγα τη γκρίνια. Ίσως… Σας ζητώ όμως να παραβλέψετε τις συνέπειες που έχουν ή δεν έχουν όλα αυτά σε μένα τον ίδιο και να σκεφτείτε -είτε ως νυν ή πρώην μαθητές είτε ως (μέλλοντες) γονείς είτε ως απλοί πολίτες- αν όλα αυτά που περιέγραψα συντελούν στη δημιουργία ικανών εκπαιδευτικών και στην υποστήριξη τους και αν στους εκπαιδευτικούς παρέχονται τα κατάλληλα εφόδια και συνθήκες για να βοηθήσουν ουσιαστικά τους μαθητές τους.

*Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση συναδέλφου της Καλών Τεχνών που διδάσκει Καλλιτεχνικά και Ελεύθερο Σχέδιο και υποχρεώθηκε στη δεύτερη φάση της επιμόρφωσης όχι απλά να πηγαίνει κάθε απόγευμα στην Καβάλα, αλλά να παρακολουθεί την επιμόρφωση των τεχνικών ειδικοτήτων (καθηγητών ΤΕΕ). Δεν ξεχάσω ένα βράδυ που ήρθε φορτωμένη από την Καβάλα και μας διηγήθηκε ότι είχε παρακολουθήσει μάθημα για την υποδαπέδια θέρμανση. Όταν μάλιστα διαμαρτυρήθηκε στον Πρόεδρο του ΠΕΚ, εκείνος της απάντησε με το αμίμητο «Ό,τι μαθαίνει κανείς, καλό είναι»!